Bunun bir yöntemi var mı?
İlgilerini mutlaka fark edeceklerdir. Yeteneği tespit etmek çok daha kapsamlı bir durum. Ancak sezebilirler ve sonra da bir uzmana danışabilirler. Müzik yeteneği sesleri ayırt etmek, akılda tutmak, sesleri var olmadıkları bir ortamda hayalde canlandırabilme (Edwin Gordon, audiation) becerisi, müzikten duygusal olarak etkilenme, müziğin duygusal içeriğini aktarabilme vb pek çok beceriyi içerebilir. Profesyonel müzik eğitimi verilen kurumların giriş sınavlarında bile sadece ses ayırt etme ve akılda tutma becerileri test edilir. Uzman kişinin gözlemleri de farklı yaş grupları için yardımcı olabilir.
2) Sanattan spora, kurstan kursa koşan ebeveynler ve çocukları ile ilgili neler söylemek istersiniz? Her çocuk her şeyi yapabilir mi? Örneğin piyano çalmak, her çocuk piyano çalabilir mi?
Öncelikle çocukluk yılları bir tür beyin fırtınası gibidir. Çocuklar olabildiğince seçenek ile karşılaşıp onlardan ilgi duyduklarına yavaş yavaş odaklanmalıdırlar. Kurstan kursa koşu bir süre sonra doğal bir seçki ile azalacaktır.
Her çocuk piyano çalabilir. Her çocuk her çalgıyı çalabilir. Ancak aynı oranda zaman ayırsalar bile farklı düzeylere geleceklerdir. Bir kısmı bırakacak bi kısmı devam edecektir. Yani “Her çocuk da piyano çalamaz ki…” diye düşünüp çalgı eğitimini kenara bırakmayı önermiyorum. Olanağı olan her çocuk çalgılar ile tanışma, kendi beceri ve ilgilerini tanıma fırsatından yararlanmalı. Bazı çocuklar bu işe bayılacak, bazıları aynı oranda tat alamayacaklardır.
Yakın bir konu da şöyle; bazen çok keyifle başlayan çocuklar bir süre sonra çalgı derslerinden soğuyabilirler. Benim teorim özellikle müzikten etkilendiği belli olan ve keyifle başlamış çocukların ilk “derse gitmeyeceğim” dediklerinde hemen bırakmamalarına izin vermemek. Soğukluğun nedenini aramak; eğitmenden, düzensiz saatlerden, ders yapılan ortamdan, çocuğun yakınlarının çalgı eğitimi hakkındaki ilgi ve tepkilerinden kaynaklanıp kaynaklanmadığını öğrenmek ve çözüm aramak daha uygun olur. Eğer gerçekten de müzikten etkilenmesi düşük, çalgıdan uzak ve ilgisiz görünüyorsa o zaman tabi ki çocuğa işkence de etmemek lazım.
3) Bir çocuk kaç yaşında müzik enstrümanı çalabilecek beceriye ve gelişimsel özelliklere sahip olabilir?
Uygun eğitmen bulabilirseniz her yaş olur. Özellikle küçüklerle çalışma konusunda donanım ve deneyim kazanmış kişiler altın değerinde. Özellikle Orf ve Suzuki sertifikalı eğitmenler, eğitim fakülteleri müzik bölümlerinde okumuş kişiler küçük yaşlara daha uygun olabilir. Orf sertifikalı olmayıp seminerlere sık sık katılan, erken yaş müzik eğitim konusunda kendini dışarıdan besleyen ya da alanda tecrübeyi çok iyi kazanmış kişiler de mutlaka var. Ancak benim 3-4 yaşında çocuğum olsa çevremde ilk önce Suzuki ya da Orf Sertifikalı bir öğretmen arardım. Ancak çok genel olarak 40 dk lık derste (küçük oyun araları bile olsa) bir şekilde odaklanarak ders görebilecek çocuklar tanışma dersleri ile ilk adımlarını atabilirler.
4) Bir enstrüman çalmayı öğrenebilmek için altyapı oluşturmak gerekir mi?
Hayır. İyi bir eğitmen ile başlandığı zaman o gerekli donanımı sağlar.
5) Bir enstrümanın çocuğumuza uygun olup olmadığını nasıl anlayabiliriz? O enstrümana ilgisi olan fakat yeteneği olmayan bir çocuk nasıl yönlendirilmeli?
Çocukların çok genel olarak müziğe yeteneğinden bahsederiz, çalgılara ancak bedensel uygunlukları olabilir. 3-4 yaşında minicik bir kız çocuğunu düşünün spagetti gibi ince minik parmakları ile kemanı insan düşünemiyor bile. Ancak o küçük kızlardan doğru eğitim almış ve kendisi de istekli olan pek çok müthiş kemancı çocuk çıkabiliyor. Video sitelerinde pek çoğunu görebilirsiniz. Çalgı seçimini genelde hoca önerileri üzerinden yapmak uygun olabilir. Ancak çocuğun çok istediği bir çalgıyı bir süre enazından denemesinde sorun olmamalı.
6) Küçük yaştan itibaren müzik ile iç içe büyüyen çocukların odaklanma ve beyin gelişimine fayda sağladığı biliniyor, siz bu konu hakkında ne söylemek istersiniz?
Evet, bu konularla ilgili çok çalışma var. İnsanlar belki her yerde müzikle karşılaşır ama müziğe düzenli olarak özel bir zaman ayırıyor olmak insanın hayatında farklı bir etki bırakır. Örneğin enfeksiyon içeren bir hastalığımız olduğu zaman doktorumuz bize antibiyotik verir ve sekiz yada on iki saatte bir bir tane almamızı ve aksatmamızı ister. Arada sırada aldığınız bir-iki antibiyotik tabletinin hiçbir faydası olmayacağını pek çoğumuz biliriz. Çünkü işe yarayabilmesi için antibiyotiğin kanınızdaki oranının belli bir süre aynı kalması gerekir. Müziğin canımız istediğinde bizi eğlendiriyor olmaktan farklı etkileri de vardır. Özellikle düzenli ve nitelikli müzik dinleyen ya da üreten insanların hayatı olumlu olarak değişir. Sıklıkla basında yer alan müziğin faydaları hakkındaki haberleri görüyorsunuzdur. Mozart dinlemenin zihinsel performansı arttırdığı, klasik müzik dinleyen ineklerin daha çok süt verdiği ve bunun gibi haberler ne kadar da popülarite için çıkmış gibi görünse de aslında çoğunlukla üniversitelerde yapılan bazı bilimsel araştırmalara dayanır. Yani başka bir deyişle pek çoğu aslı olan haberlerdir. Örneğin California Üniversitesinde 1995 yılında yapılan bir çalışmada 75 üniversite öğrencisi ödevlerini yaparken önce sessiz bir ortamda, sonra minimalist müzik eşliğinde ve daha sonra Mozart’ın bir piyano sonatını dinleyerek test edilmiş, Mozart dinleyen grubun derslerinde şaşırtıcı gelişme gösterdiğini izlemiştir. Buna benzer çok örnek literatürde görülebilir. Burada altını çizmek istediğim şey müzik yapmanın yani çalgı ya da ses ile düzenli müzik icra etmek ve bunun için Pratik yapmanın sadece bir dinleyici olmak ile arasında çok çok büyük farkı olur.
7) Çocuklara müziği sevdirmek için aileler ne yapmalılar?
Zaman ve Kaynak Ayırın: Çocuğunuzun müzikal gelişimi için özel zaman ve kaynak ayırın. Beraber müzik dinleyin, müzikli oyunlar oynayın, ninniler ve tekerlemeler söyleyin, çocuklar için uygun biçimde üretilmiş ya da bir araya getirilmiş çocuk şarkıları ve müzikleri içeren CD’leri satın alıp armağan edin. Piyasada çocuklar için satılan müzikli oyuncak, CD ve DVD gibi birçok üründen nitelikli olduğunu düşündüklerinizi alıp çocuğunuza armağan edin.
Zengin Bir Ortam Sağlayın: Evinizde çocuğunuzun oynayabileceği, kendisini denemesi için fırsat bulabileceği çalgılar olsun. Çocuğunuzun hoşuna gidebilecek müziklerle karşılaşmasını sağlayın. Tek bir türe takılmayın. Mümkün olduğunca geniş bir yelpaze sunmaya çalışın. Ailece konserlere ve müzikli tiyatrolara gidin. Özellikle çocukların ilgisini çekebilecek Bale (Fındıkkıran ya da Kuğu Gölü vb.) ve Operaları (Hansel ve Gretel, Peter Ustanın Kukla Gösterisi vb.)fırsat olark görün ve kaçırmayın. Konser ve gösterilerde çocuğunuza konser programına göz atmayı öğretin yaşı çok küçükse bur programdan ilginç bilgiler okuyun. İzlemek üzere olduğu gösteri ya da konser hakkında bilgi sahibi olmak konusunda alışkanlık kazansın. Müzikli oyuncaklar, DVD ve CD setleri alın. Yapabiliyorsanız çocuğunuza şarkı veya ninniler söyleyin. Çocuğunuzun müziğe dikkatini çekmek için ona sorular sorun “Bu müzik sende üzüntülü mü yoksa sevinçli mi bir duygu uyandırıyor?” “Sence bu çalgının sesi hangi hayvanın sesine benziyor? Kuş mu? Kedi mi?” “Flütün sesine sence hangi çalgı eşlik ediyor?” gibi…
Minik bir org ile sevdiğiniz şarkıların melodilerini çıkarmaya çalışmak da hem eğlenceli hem de müzik kulağı için çok besleyici bir yöntem diyebiliriz.
9) Müzik yetenek testi, en erken kaç yaş itibari ile uygulanıyor, test ve uygulaması hakkında bilgi verebilir misiniz?
Tunca Müzik Yetenek Testi benim patentini aldığım bir test ve 9 yaşından itibaren müzik algısını ses ayırt etme ve akılda tutabilme alanlarında test ediyor. Tipik bir kulak sınavının çoktan seçmeli hale getirilmiş hali diyebiliriz. Aynı zamanda toplu olarak da test olunabiliyor. Öğrenciler hoparlörden dinledikleri soruları önlerindeki yanıt cetveline girerek yanıtlıyorlar. 2019’da İzmir’de Melisa Karan Müzik Akademisi ve Eskişehir’de Ozart Akademi’de test gerçekleşebiliyor.
Anadolu Üniversitesinde bir ekip ile bu testin internet tabanlısını da geliştirmekteyiz. 2020’de halkın kullanımına sunulacak
Not: Teoman-oğlum 2012 doğumlu kurstan kursa onu yormamak adına sadece spor yapmasına destek veriyoruz-müzik konusunda bilgisiz ve yetersiz kalıyoruz, müziğe ilgisi olduğunu düşünüyorum (müzik konusunda sadece iyi dinleyiciyiz aile olarak enstrüman çalamıyoruz) bu düşüncem sevdiği şarkıları küçüklüğünden bu yana dinler dinlemez kolay mırıldanması ve şarkıları yabancı bile olsalar hemen öğrenip söylemeye başlaması. Evde müzik dinlemeden bir günümüz geçmiyor, ilgisini nasıl netleştirebilir ve Teoman’ı nasıl yönlendirmeliyiz. Müzik öğretmenleri enstrümanlara ilgisi olduğunu ancak yönlendirebilmek için henüz konsantre olamadığını odaklanamadığını söylediler. (Ted Bursa’da eğitim görmekte)
Comments