Geleceğin Parlak Solist/Eğitmenlerine

Eskiden beri hep duyduğumuz birşeydir; "iyi çalgıcı olmak iyi hoca olmak değildir." Bunun böyle olduğuna katılmakla beraber bunu değiştirmek için yol aramanın değerli bir çaba olacağına inanıyorum. Ben bir şekilde çok iyi çalgıcıların (dolayısı ile çok iyi kariyeri olan, çok iyi müzisyenlerle çalışmış ve vizyon anlamında çok gelişmiş kişilerin) birikimlerini yeni nesillere aktarabilmeleri için verimli bir yol olması gerektiğini düşünüyorum. Önceki kuşaklardan çok büyük isimlerin birikimlerini aktarma konusunda çok güçlü olmadıklarını hep duyduk, gördük. Bence aktaramamış olmaları "istememiş" olmaları anlamına gelmiyor. Çalgı çalma konusunda oluşturdukları birikimin öğrencilere nasıl aktarılacağını bilemiyor ve bu konuda kendilerini geliştirebilecek bir ortamdan yoksun olabilirlerdi. Şimdi bir yarın düşünün ki ülkemizin en yetenekli, başarılı, yurt içinde solistlik yapan, yurtdışında kariyerini sürdüren, orkestralarda liderlik yapan müzisyenleri eğitmenlik konusunda kendilerini geliştirebilsinler ve birikimlerini her yıl yaptıkları yaz kurslarında, konservatuvarlarda sık sık verdikleri atölyelerde masterclasslarda gençlere aktarabilsinler. Belki yaşamlarının devamında hocalığa ağırlık da verebilirler. Yehudi Menuhin, Casals, Tortelier, David Oistrach ve daha niceleri olmasa günumuzun çalgı seviyesi ne olurdu acaba? Avrupa'da bu büyük sanatçı/öğretmenlerin sayısı çok çok fazla. Ancak biz Türkiye'de sayımız az olduğu için tutumlu olmalıyız. İstekli tüm "medarı iftiharımız" çalgıcıların bunu en verimli şekilde gerçekleştiriyor olmalarını sağlamamız gerek. Benim aklıma gelen bazı önerileri geleceğin parlak solist/eğitmenleri ile paylaşmak isterim. Bunlar daha çok masterclass ortamı için uygun, ancak genel olarak da akılda tutulabilir. Öğrenciyi kısaca tanımak için sorular sorun ve parçasının tümünü (çok çok uzun değilse) dinlemeye çalışın. Bu sırada öğrencinin içinde bulunduğu yıl itibarı ile çalış becerisi ve çalıştığı parçanın gelişme için neye ihtiyacı olduğunu düşünecek zamanınız olacaktır. Öğrencinin güçlü yönleri hangileri? Onları daha güçlendirmek için ne yapabilir? Öğrenci size çalarken alanında başarılı bir büyüğünün kendisi hakkında bir değerlendirmesi olmasını heyecanla bekliyordur. Önce iyi şeylerden başlayabiliriz 😊 Sizin sahip olduğunuz vizyonda birinin gözünden öğrenci kendini özellikle güçlü yönleri ile ilgi tanımak isteyecektir. Sizin fark ettiğiniz "güçlü yönler" öğrencinin yaşam boyu ilham ve güven kaynağı olacaktır. Çalınan parçayı hızlıca daha iyi duruma getirmek için ne önerebilirsiniz? Tam gitmeyen pasajlar, oturmamış teknikler, içselleşmemiş bölümleri geliştirmek için öneriler verebilirsiniz. Destek için çalışılabilecek egzersiz ve etütlerden bahsetmek uygun olabilir. Söz gelimi parçanın pek çok yerini iyi seslendirip uzun aralıklara giderken tutturamayan öğrenciye farklı çevrimlerle arpejler, Feuilliard günlük egzersizlerden ilgilileri ve yayı pozisyon değiştirme anınına göre doğru miktarla ayarlamak yardımcı olabilir. Parmak numarası ve yay seçiminde daha uygun seçenekleri de bu etapta önerebilirsiniz. Öğrencinin geliştirmesi gereken yönleri neler? Öğrenci aynı güçlü yönleri gibi geliştirmesi gereken yönleri hakkında da sizden genel bilgi almalı. Bu bilgi verirken kullanılacak kelimeleri doğru seçmek çok önemli "bu da senin zayıf yönün!" Değil "bu senin özen göstermen gereken şeylerin başında geliyor" "sen entonasyon problemi olan birine beziyorsun" değil "entonasyon temel olarak ihtiyacımız olan bir şey, senin de sürekli bu konuda uyanık olman gerekecek" Öğrenci çaldığı eser, besteci ve dönemi hakkında bilgili mi? Bu bilgiyi almasının önemini kavramış mı? Özellikle ülkemizde (son yıllarda gelişiyor olmakla beraber) parçayı çalabilmenin ötesinde o parça hakkında bilgi sahibi olmak ve bu bilgilerin paylaşılabilecek düzeyde olması konularında gelişmeye ihtiyaç var. İnternetten takip edebilirsiniz gencecik solistler dahi Avrupa ve Amerika'da çaldıkları eserle ilgili bilgili ve içselleştirmiş biçimde konuşabiliyorlar. Sadece çalmayı becermenin ötesine geçmeliyiz. Bunu da siz altını çizerseniz herkes öğrenecektir. Öğrencinin kariyerini doğru yönlendirmesi için önerileriniz, sağlayabileceğiniz kontaklar var mı? Sizin pozisyonunuzda bir çalgıcının çevresinde etkili pek çok insan olabilir. Öğrencinin potansiyeline güven duyuyorsanız (belki biraz da hocasından da öğrenci hakkında bilgi alarak) ona bazı yollar açabilirsiniz. Bugünün büyük isimlerinin tümüne birileri "hak ettiği için" gereken desteği vermişlerdir. Bazen çok daha iyi sanatçıların da zamanlı ve doğru destek konusunda şanssızlık yaşayıp biraz gölgede kaldıklarını görebiliyoruz. Doğru kişilerin hızla yükselmesi de sizin gibi liderlerin sorumluluğundadır. Bir iki özet nokta daha: Önerilerinizde "ben olsam böyle çalardım" dan ziyade "bu öğrencinin çalışı şöyle daha zengin olur"a öncelik verin. Öğrenciye sadece çok çalışma önerisi vermekten, tiz, pest demekten çok daha fazlasını yapmanız bekleniyordur. 😊 Öğrenciyi ezecek biçimde onun biraz önce çaldığı pasajı muhteşem çalıp "böyle olacak işte" derseniz çocuğun özgüvenine bir tekme atmış olabilirsiniz. Örnekleri çalarak gösterirken "ölçülü" olmayı düşünmelisiniz. Öğrencinin öğretmenini hedef alacak açıklamalardan uzak durmaya çalışın. Öğretmenin müzikal tercihleri, seçtiği parmak numaraları, yaylarına alternatifler getirmeniz doğladır. Ancak öncekileri eleştirmek yerine "bir de böyle deneyelim" tarzında bir yaklaşım yardımcı olabilir.